Nhà thờ họ Hoàng chính thức được hoàn thiện năm 2007, được công nhận là di tích lịch sử năm 2022. Công trình là nơi gia đình thờ cụ Hoàng Văn Ty, Đại tá Hoàng Khuê và Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân, Thiếu tướng Hoàng Đan. Các cụ dòng họ Hoàng đều có đóng góp lớn cho cách mạng.
Anh hùng Lực lượng Vũ trang Nhân dân, Thiếu tướng Hoàng Đan được biết đến là người có đóng góp quan trọng trong kháng chiến chống Mỹ và cuộc chiến bảo vệ Biên giới phía Bắc. Mặt trận nào ác liệt nhất, ông đều có mặt ở vị trí lãnh đạo tiền phương.
Trong chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, ông ở vị trí chỉ huy tiên phong đưa đoàn quân giải phóng tiến vào giải phóng Huế, Đà Nẵng và dẫn đầu một trong những đơn vị đầu tiên có mặt tại dinh Độc Lập trong ngày 30/04/1975.
Chiến tranh Biên giới, ông là Tư lệnh Mặt trận Vị Xuyên và Lạng Sơn - Hai mặt trận khốc liệt nhất của cuộc chiến giai đoạn 1984 – 1985, cùng chiến sĩ của mình gánh lấy những hi sinh vất vả để đất nước có được hòa bình.
Quá khứ không nằm im trong tủ kính
Thỉnh thoảng, nhà thờ họ Hoàng và nhà lưu niệm hai lão thành anh hùng cách mạng Hoàng Khuê – Hoàng Đan xanh và vui hơn khi các bạn nhỏ ríu rít quét dọn, tìm hiểu về những di tích, hoạt động của ông cha, hoặc vui chơi trong góc sân vườn.
Hàng năm cứ đến ngày 22/12, các bạn học sinh trường THCS Nghi Lộc lại được tìm hiểu về những anh hùng trên mảnh đất quê mình. Thầy cô bộ môn Lịch sử và thầy cô phụ trách Đội đọc tài liệu, tổng hợp lịch sử thành những bài học ngắn gọn, dễ hiểu để các em học tập. Trăn trở của các thầy cô không chỉ ở việc hệ thống kiến thức qua những câu chuyện kể, để các bạn nhỏ hiểu thêm về lịch sử quê hương, còn là việc làm thế nào để những câu chuyện kể bám rễ trong đời sống của các em, khi xung quanh ngập tràn các phương tiện giải trí.
Trong dòng chảy của công nghệ và đời sống hiện đại, những câu chuyện về cuộc đời hoạt động cách mạng, về những con người sống cách mình hàng chục, hàng trăm năm dường như dần xa lạ. Nhưng mỗi lần đến với không gian quen thuộc, một đứa trẻ sẽ lớn và mang theo một mảnh ký ức nhỏ về quê hương.
Hàng ngày, khu tưởng niệm đón nắng sớm, hoàng hôn, đón khách ghé thăm và những đứa trẻ trong làng sang chơi ríu rít, như một sợi dây mềm buộc các thế hệ gần lại, nhắc nhở họ về giá trị của gia đình, quê hương, của lòng yêu nước và khát vọng hòa bình.
